捕蛇者说

　　永州之野产异蛇：黑质而白章，触草木尽死；以啮人，无御之者。然得而腊之以为饵，可以已大风、挛踠、瘘疠，去死肌，杀三虫。其始太医以王命聚之，岁赋其二。募有能捕之者，当其租入。永之人争奔走焉。

　　有蒋氏者，专其利三世矣。问之，则曰：“吾祖死于是，吾父死于是，今吾嗣为之十二年，几死者数矣。”言之貌若甚戚者。余悲之，且曰：“若毒之乎？余将告于莅事者，更若役，复若赋，则何如？”蒋氏大戚，汪然出涕，曰：“君将哀而生之乎？则吾斯役之不幸，未若复吾赋不幸之甚也。向吾不为斯役，则久已病矣。自吾氏三世居是乡，积于今六十岁矣。而乡邻之生日蹙，殚其地之出，竭其庐之入。号呼而转徙，饥渴而顿踣。触风雨，犯寒暑，呼嘘毒疠，往往而死者，相藉也。曩与吾祖居者，今其室十无一焉。与吾父居者，今其室十无二三焉。与吾居十二年者，今其室十无四五焉。非死即徙尔，而吾以捕蛇独存。悍吏之来吾乡，叫嚣乎东西，隳突乎南北；哗然而骇者，虽鸡狗不得宁焉。吾恂恂而起，视其缶，而吾蛇尚存，则弛然而卧。谨食之，时而献焉。退而甘食其土之有，以尽吾齿。盖一岁之犯死者二焉，其余则熙熙而乐，岂若吾乡邻之旦旦有是哉。今虽死乎此，比吾乡邻之死则已后矣，又安敢毒耶？”

　　余闻而愈悲，孔子曰：“苛政猛于虎也！”吾尝疑乎是，今以蒋氏观之，犹信。呜呼！孰知赋敛之毒，有甚于是蛇者乎！故为之说，以俟夫观人风者得焉。

　　（饥渴而顿踣 一作：饿渴）

　　yǒng zhōu zhī yě chǎn yì shé ：hēi zhì ér bái zhāng ，chù cǎo mù jìn sǐ ；yǐ niè rén ，wú yù zhī zhě 。rán dé ér là zhī yǐ wéi ěr ，kě yǐ yǐ dà fēng 、luán wò 、lòu lì ，qù sǐ jī ，shā sān chóng 。qí shǐ tài yī yǐ wáng mìng jù zhī ，suì fù qí èr 。mù yǒu néng bǔ zhī zhě ，dāng qí zū rù 。yǒng zhī rén zhēng bēn zǒu yān 。

　　yǒu jiǎng shì zhě ，zhuān qí lì sān shì yǐ 。wèn zhī ，zé yuē ：“wú zǔ sǐ yú shì ，wú fù sǐ yú shì ，jīn wú sì wéi zhī shí èr nián ，jǐ sǐ zhě shù yǐ 。”yán zhī mào ruò shèn qī zhě 。yú bēi zhī ，qiě yuē ：“ruò dú zhī hū ？yú jiāng gào yú lì shì zhě ，gèng ruò yì ，fù ruò fù ，zé hé rú ？”jiǎng shì dà qī ，wāng rán chū tì ，yuē ：“jun1 jiāng āi ér shēng zhī hū ？zé wú sī yì zhī bú xìng ，wèi ruò fù wú fù bú xìng zhī shèn yě 。xiàng wú bú wéi sī yì ，zé jiǔ yǐ bìng yǐ 。zì wú shì sān shì jū shì xiāng ，jī yú jīn liù shí suì yǐ 。ér xiāng lín zhī shēng rì cù ，dān qí dì zhī chū ，jié qí lú zhī rù 。hào hū ér zhuǎn xǐ ，jī kě ér dùn bó 。chù fēng yǔ ，fàn hán shǔ ，hū xū dú lì ，wǎng wǎng ér sǐ zhě ，xiàng jiè yě 。nǎng yǔ wú zǔ jū zhě ，jīn qí shì shí wú yī yān 。yǔ wú fù jū zhě ，jīn qí shì shí wú èr sān yān 。yǔ wú jū shí èr nián zhě ，jīn qí shì shí wú sì wǔ yān 。fēi sǐ jí xǐ ěr ，ér wú yǐ bǔ shé dú cún 。hàn lì zhī lái wú xiāng ，jiào xiāo hū dōng xī ，huī tū hū nán běi ；huá rán ér hài zhě ，suī jī gǒu bú dé níng yān 。wú xún xún ér qǐ ，shì qí fǒu ，ér wú shé shàng cún ，zé chí rán ér wò 。jǐn shí zhī ，shí ér xiàn yān 。tuì ér gān shí qí tǔ zhī yǒu ，yǐ jìn wú chǐ 。gài yī suì zhī fàn sǐ zhě èr yān ，qí yú zé xī xī ér lè ，qǐ ruò wú xiāng lín zhī dàn dàn yǒu shì zāi 。jīn suī sǐ hū cǐ ，bǐ wú xiāng lín zhī sǐ zé yǐ hòu yǐ ，yòu ān gǎn dú yē ？”

　　yú wén ér yù bēi ，kǒng zǐ yuē ：“kē zhèng měng yú hǔ yě ！”wú cháng yí hū shì ，jīn yǐ jiǎng shì guān zhī ，yóu xìn 。wū hū ！shú zhī fù liǎn zhī dú ，yǒu shèn yú shì shé zhě hū ！gù wéi zhī shuō ，yǐ sì fū guān rén fēng zhě dé yān 。

　　（jī kě ér dùn bó yī zuò ：è kě ）