段太尉逸事状

　　太尉始为泾州刺史时，汾阳王以副元帅居蒲。王子晞为尚书，领行营节度使，寓军邠州，纵士卒无赖。邠人偷嗜暴恶者，卒以货窜名军伍中，则肆志，吏不得问。日群行丐取于市，不嗛，辄奋击折人手足，椎釜鬲瓮盎盈道上，袒臂徐去，至撞杀孕妇人。邠宁节度使白孝德以王故，戚不敢言。

　　太尉自州以状白府，愿计事。至则曰：“天子以生人付公理，公见人被暴害，因恬然。且大乱，若何？”孝德曰：“愿奉教。”太尉曰：“某为泾州，甚适，少事；今不忍人无寇暴死，以乱天子边事。公诚以都虞候命某者，能为公已乱，使公之人不得害。”孝德曰：“幸甚！”如太尉请。

　　既署一月，晞军士十七人入市取酒，又以刃刺酒翁，坏酿器，酒流沟中。太尉列卒取十七人，皆断头注槊上，植市门外。晞一营大噪，尽甲。孝德震恐，召太尉曰：“将奈何？”太尉曰：“无伤也！请辞于军。”孝德使数十人从太尉，太尉尽辞去。解佩刀，选老躄者一人持马，至晞门下。甲者出，太尉笑且入曰：“杀一老卒，何甲也？吾戴吾头来矣！”甲者愕。因谕曰：“尚书固负若属耶？副元帅固负若属耶？奈何欲以乱败郭氏？为白尚书，出听我言。”晞出见太尉。太尉曰：“副元帅勋塞天地，当务始终。今尚书恣卒为暴，暴且乱，乱天子边，欲谁归罪？罪且及副元帅。今邠人恶子弟以货窜名军籍中，杀害人，如是不止，几日不大乱？大乱由尚书出，人皆曰尚书倚副元帅，不戢士。然则郭氏功名，其与存者几何？”

　　言未毕，晞再拜曰：“公幸教晞以道，恩甚大，愿奉军以从。”顾叱左右曰：“皆解甲散还火伍中，敢哗者死！”太尉曰：“吾未晡食，请假设草具。”既食，曰：“吾疾作，愿留宿门下。”命持马者去，旦日来。遂卧军中。晞不解衣，戒候卒击柝卫太尉。旦，俱至孝德所，谢不能，请改过。邠州由是无祸。

　　先是，太尉在泾州为营田官。泾大将焦令谌取人田，自占数十顷，给与农，曰：“且熟，归我半。”是岁大旱，野无草，农以告谌。谌曰：“我知入数而已，不知旱也。”督责益急，农且饥死，无以偿，即告太尉。太尉判状辞甚巽，使人求谕谌。谌盛怒，召农者曰：“我畏段某耶？何敢言我！”取判铺背上，以大杖击二十，垂死，舆来庭中。太尉大泣曰：“乃我困汝！”即自取水洗去血，裂裳衣疮，手注善药，旦夕自哺农者，然后食。取骑马卖，市谷代偿，使勿知。

　　淮西寓军帅尹少荣，刚直士也。入见谌，大骂曰：“汝诚人耶？泾州野如赭，人且饥死；而必得谷，又用大杖击无罪者。段公，仁信大人也，而汝不知敬。今段公唯一马，贱卖市谷入汝，汝又取不耻。凡为人傲天灾、犯大人、击无罪者，又取仁者谷，使主人出无马，汝将何以视天地，尚不愧奴隶耶！”谌虽暴抗，然闻言则大愧流汗，不能食，曰：“吾终不可以见段公！”一夕，自恨死。

　　及太尉自泾州以司农征，戒其族：“过岐，朱泚幸致货币，慎勿纳。”及过，泚固致大绫三百匹。太尉婿韦晤坚拒，不得命。至都，太尉怒曰：“果不用吾言！”晤谢曰：“处贱无以拒也。”太尉曰：“然终不以在吾第。”以如司农治事堂，栖之梁木上。泚反，太尉终，吏以告泚，泚取视，其故封识具存。

　　太尉逸事如右。元和九年月日，永州司马员外置同正员柳宗元谨上史馆。

　　今之称太尉大节者出入，以为武人一时奋不虑死，以取名天下，不知太尉之所立如是。宗元尝出入岐周邠斄间，过真定，北上马岭，历亭障堡戍，窃好问老校退卒，能言其事。太尉为人姁姁，常低首拱手行步，言气卑弱，未尝以色待物；人视之，儒者也。遇不可，必达其志，决非偶然者。会州刺史崔公来，言信行直，备得太尉遗事，覆校无疑，或恐尚逸坠，未集太史氏，敢以状私于执事。谨状。

　　tài wèi shǐ wéi jīng zhōu cì shǐ shí ，fén yáng wáng yǐ fù yuán shuài jū pú 。wáng zǐ xī wéi shàng shū ，lǐng háng yíng jiē dù shǐ ，yù jun1 bīn zhōu ，zòng shì zú wú lài 。bīn rén tōu shì bào è zhě ，zú yǐ huò cuàn míng jun1 wǔ zhōng ，zé sì zhì ，lì bú dé wèn 。rì qún háng gài qǔ yú shì ，bú qiàn ，zhé fèn jī shé rén shǒu zú ，zhuī fǔ gé wèng àng yíng dào shàng ，tǎn bì xú qù ，zhì zhuàng shā yùn fù rén 。bīn níng jiē dù shǐ bái xiào dé yǐ wáng gù ，qī bú gǎn yán 。

　　tài wèi zì zhōu yǐ zhuàng bái fǔ ，yuàn jì shì 。zhì zé yuē ：“tiān zǐ yǐ shēng rén fù gōng lǐ ，gōng jiàn rén bèi bào hài ，yīn tián rán 。qiě dà luàn ，ruò hé ？”xiào dé yuē ：“yuàn fèng jiāo 。”tài wèi yuē ：“mǒu wéi jīng zhōu ，shèn shì ，shǎo shì ；jīn bú rěn rén wú kòu bào sǐ ，yǐ luàn tiān zǐ biān shì 。gōng chéng yǐ dōu yú hòu mìng mǒu zhě ，néng wéi gōng yǐ luàn ，shǐ gōng zhī rén bú dé hài 。”xiào dé yuē ：“xìng shèn ！”rú tài wèi qǐng 。

　　jì shǔ yī yuè ，xī jun1 shì shí qī rén rù shì qǔ jiǔ ，yòu yǐ rèn cì jiǔ wēng ，huài niàng qì ，jiǔ liú gōu zhōng 。tài wèi liè zú qǔ shí qī rén ，jiē duàn tóu zhù shuò shàng ，zhí shì mén wài 。xī yī yíng dà zào ，jìn jiǎ 。xiào dé zhèn kǒng ，zhào tài wèi yuē ：“jiāng nài hé ？”tài wèi yuē ：“wú shāng yě ！qǐng cí yú jun1 。”xiào dé shǐ shù shí rén cóng tài wèi ，tài wèi jìn cí qù 。jiě pèi dāo ，xuǎn lǎo bì zhě yī rén chí mǎ ，zhì xī mén xià 。jiǎ zhě chū ，tài wèi xiào qiě rù yuē ：“shā yī lǎo zú ，hé jiǎ yě ？wú dài wú tóu lái yǐ ！”jiǎ zhě è 。yīn yù yuē ：“shàng shū gù fù ruò shǔ yē ？fù yuán shuài gù fù ruò shǔ yē ？nài hé yù yǐ luàn bài guō shì ？wéi bái shàng shū ，chū tīng wǒ yán 。”xī chū jiàn tài wèi 。tài wèi yuē ：“fù yuán shuài xūn sāi tiān dì ，dāng wù shǐ zhōng 。jīn shàng shū zì zú wéi bào ，bào qiě luàn ，luàn tiān zǐ biān ，yù shuí guī zuì ？zuì qiě jí fù yuán shuài 。jīn bīn rén è zǐ dì yǐ huò cuàn míng jun1 jí zhōng ，shā hài rén ，rú shì bú zhǐ ，jǐ rì bú dà luàn ？dà luàn yóu shàng shū chū ，rén jiē yuē shàng shū yǐ fù yuán shuài ，bú jí shì 。rán zé guō shì gōng míng ，qí yǔ cún zhě jǐ hé ？”

　　yán wèi bì ，xī zài bài yuē ：“gōng xìng jiāo xī yǐ dào ，ēn shèn dà ，yuàn fèng jun1 yǐ cóng 。”gù chì zuǒ yòu yuē ：“jiē jiě jiǎ sàn hái huǒ wǔ zhōng ，gǎn huá zhě sǐ ！”tài wèi yuē ：“wú wèi bū shí ，qǐng jiǎ shè cǎo jù 。”jì shí ，yuē ：“wú jí zuò ，yuàn liú xiǔ mén xià 。”mìng chí mǎ zhě qù ，dàn rì lái 。suí wò jun1 zhōng 。xī bú jiě yī ，jiè hòu zú jī tuò wèi tài wèi 。dàn ，jù zhì xiào dé suǒ ，xiè bú néng ，qǐng gǎi guò 。bīn zhōu yóu shì wú huò 。

　　xiān shì ，tài wèi zài jīng zhōu wéi yíng tián guān 。jīng dà jiāng jiāo lìng chén qǔ rén tián ，zì zhàn shù shí qǐng ，gěi yǔ nóng ，yuē ：“qiě shú ，guī wǒ bàn 。”shì suì dà hàn ，yě wú cǎo ，nóng yǐ gào chén 。chén yuē ：“wǒ zhī rù shù ér yǐ ，bú zhī hàn yě 。”dū zé yì jí ，nóng qiě jī sǐ ，wú yǐ cháng ，jí gào tài wèi 。tài wèi pàn zhuàng cí shèn xùn ，shǐ rén qiú yù chén 。chén shèng nù ，zhào nóng zhě yuē ：“wǒ wèi duàn mǒu yē ？hé gǎn yán wǒ ！”qǔ pàn pù bèi shàng ，yǐ dà zhàng jī èr shí ，chuí sǐ ，yú lái tíng zhōng 。tài wèi dà qì yuē ：“nǎi wǒ kùn rǔ ！”jí zì qǔ shuǐ xǐ qù xuè ，liè shang yī chuāng ，shǒu zhù shàn yào ，dàn xī zì bǔ nóng zhě ，rán hòu shí 。qǔ qí mǎ mài ，shì gǔ dài cháng ，shǐ wù zhī 。

　　huái xī yù jun1 shuài yǐn shǎo róng ，gāng zhí shì yě 。rù jiàn chén ，dà mà yuē ：“rǔ chéng rén yē ？jīng zhōu yě rú zhě ，rén qiě jī sǐ ；ér bì dé gǔ ，yòu yòng dà zhàng jī wú zuì zhě 。duàn gōng ，rén xìn dà rén yě ，ér rǔ bú zhī jìng 。jīn duàn gōng wéi yī mǎ ，jiàn mài shì gǔ rù rǔ ，rǔ yòu qǔ bú chǐ 。fán wéi rén ào tiān zāi 、fàn dà rén 、jī wú zuì zhě ，yòu qǔ rén zhě gǔ ，shǐ zhǔ rén chū wú mǎ ，rǔ jiāng hé yǐ shì tiān dì ，shàng bú kuì nú lì yē ！”chén suī bào kàng ，rán wén yán zé dà kuì liú hàn ，bú néng shí ，yuē ：“wú zhōng bú kě yǐ jiàn duàn gōng ！”yī xī ，zì hèn sǐ 。

　　jí tài wèi zì jīng zhōu yǐ sī nóng zhēng ，jiè qí zú ：“guò qí ，zhū zǐ xìng zhì huò bì ，shèn wù nà 。”jí guò ，zǐ gù zhì dà líng sān bǎi pǐ 。tài wèi xù wéi wù jiān jù ，bú dé mìng 。zhì dōu ，tài wèi nù yuē ：“guǒ bú yòng wú yán ！”wù xiè yuē ：“chù jiàn wú yǐ jù yě 。”tài wèi yuē ：“rán zhōng bú yǐ zài wú dì 。”yǐ rú sī nóng zhì shì táng ，qī zhī liáng mù shàng 。zǐ fǎn ，tài wèi zhōng ，lì yǐ gào zǐ ，zǐ qǔ shì ，qí gù fēng shí jù cún 。

　　tài wèi yì shì rú yòu 。yuán hé jiǔ nián yuè rì ，yǒng zhōu sī mǎ yuán wài zhì tóng zhèng yuán liǔ zōng yuán jǐn shàng shǐ guǎn 。

　　jīn zhī chēng tài wèi dà jiē zhě chū rù ，yǐ wéi wǔ rén yī shí fèn bú lǜ sǐ ，yǐ qǔ míng tiān xià ，bú zhī tài wèi zhī suǒ lì rú shì 。zōng yuán cháng chū rù qí zhōu bīn tái jiān ，guò zhēn dìng ，běi shàng mǎ lǐng ，lì tíng zhàng bǎo shù ，qiè hǎo wèn lǎo xiào tuì zú ，néng yán qí shì 。tài wèi wéi rén xū xū ，cháng dī shǒu gǒng shǒu háng bù ，yán qì bēi ruò ，wèi cháng yǐ sè dài wù ；rén shì zhī ，rú zhě yě 。yù bú kě ，bì dá qí zhì ，jué fēi ǒu rán zhě 。huì zhōu cì shǐ cuī gōng lái ，yán xìn háng zhí ，bèi dé tài wèi yí shì ，fù xiào wú yí ，huò kǒng shàng yì zhuì ，wèi jí tài shǐ shì ，gǎn yǐ zhuàng sī yú zhí shì 。jǐn zhuàng 。