朋党论

　　臣闻朋党之说，自古有之，惟幸人君辨其君子小人而已。大凡君子与君子以同道为朋，小人与小人以同利为朋，此自然之理也。

　　然臣谓小人无朋，惟君子则有之。其故何哉？小人所好者禄利也，所贪者财货也。当其同利之时，暂相党引以为朋者，伪也；及其见利而争先，或利尽而交疏，则反相贼害，虽其兄弟亲戚，不能自保。故臣谓小人无朋，其暂为朋者，伪也。君子则不然。所守者道义，所行者忠信，所惜者名节。以之修身，则同道而相益；以之事国，则同心而共济；终始如一，此君子之朋也。故为人君者，但当退小人之伪朋，用君子之真朋，则天下治矣。

　　尧之时，小人共工、驩兜等四人为一朋，君子八元、八恺十六人为一朋。舜佐尧，退四凶小人之朋，而进元、恺君子之朋，尧之天下大治。及舜自为天子，而皋、夔、稷、契等二十二人并列于朝，更相称美，更相推让，凡二十二人为一朋，而舜皆用之，天下亦大治。《书》曰：“纣有臣亿万，惟亿万心；周有臣三千，惟一心。”纣之时，亿万人各异心，可谓不为朋矣，然纣以亡国。周武王之臣，三千人为一大朋，而周用以兴。后汉献帝时，尽取天下名士囚禁之，目为党人。及黄巾贼起，汉室大乱，后方悔悟，尽解党人而释之，然已无救矣。唐之晚年，渐起朋党之论。及昭宗时，尽杀朝之名士，或投之黄河，曰：“此辈清流，可投浊流。”而唐遂亡矣。

　　夫前世之主，能使人人异心不为朋，莫如纣；能禁绝善人为朋，莫如汉献帝；能诛戮清流之朋，莫如唐昭宗之世；然皆乱亡其国。更相称美推让而不自疑，莫如舜之二十二臣，舜亦不疑而皆用之；然而后世不诮舜为二十二人朋党所欺，而称舜为聪明之圣者，以能辨君子与小人也。周武之世，举其国之臣三千人共为一朋，自古为朋之多且大，莫如周；然周用此以兴者，善人虽多而不厌也。

　　嗟呼！兴亡治乱之迹，为人君者，可以鉴矣。

　　chén wén péng dǎng zhī shuō ，zì gǔ yǒu zhī ，wéi xìng rén jun1 biàn qí jun1 zǐ xiǎo rén ér yǐ 。dà fán jun1 zǐ yǔ jun1 zǐ yǐ tóng dào wéi péng ，xiǎo rén yǔ xiǎo rén yǐ tóng lì wéi péng ，cǐ zì rán zhī lǐ yě 。

　　rán chén wèi xiǎo rén wú péng ，wéi jun1 zǐ zé yǒu zhī 。qí gù hé zāi ？xiǎo rén suǒ hǎo zhě lù lì yě ，suǒ tān zhě cái huò yě 。dāng qí tóng lì zhī shí ，zàn xiàng dǎng yǐn yǐ wéi péng zhě ，wěi yě ；jí qí jiàn lì ér zhēng xiān ，huò lì jìn ér jiāo shū ，zé fǎn xiàng zéi hài ，suī qí xiōng dì qīn qī ，bú néng zì bǎo 。gù chén wèi xiǎo rén wú péng ，qí zàn wéi péng zhě ，wěi yě 。jun1 zǐ zé bú rán 。suǒ shǒu zhě dào yì ，suǒ háng zhě zhōng xìn ，suǒ xī zhě míng jiē 。yǐ zhī xiū shēn ，zé tóng dào ér xiàng yì ；yǐ zhī shì guó ，zé tóng xīn ér gòng jì ；zhōng shǐ rú yī ，cǐ jun1 zǐ zhī péng yě 。gù wéi rén jun1 zhě ，dàn dāng tuì xiǎo rén zhī wěi péng ，yòng jun1 zǐ zhī zhēn péng ，zé tiān xià zhì yǐ 。

　　yáo zhī shí ，xiǎo rén gòng gōng 、huān dōu děng sì rén wéi yī péng ，jun1 zǐ bā yuán 、bā kǎi shí liù rén wéi yī péng 。shùn zuǒ yáo ，tuì sì xiōng xiǎo rén zhī péng ，ér jìn yuán 、kǎi jun1 zǐ zhī péng ，yáo zhī tiān xià dà zhì 。jí shùn zì wéi tiān zǐ ，ér gāo 、kuí 、jì 、qì děng èr shí èr rén bìng liè yú cháo ，gèng xiàng chēng měi ，gèng xiàng tuī ràng ，fán èr shí èr rén wéi yī péng ，ér shùn jiē yòng zhī ，tiān xià yì dà zhì 。《shū 》yuē ：“zhòu yǒu chén yì wàn ，wéi yì wàn xīn ；zhōu yǒu chén sān qiān ，wéi yī xīn 。”zhòu zhī shí ，yì wàn rén gè yì xīn ，kě wèi bú wéi péng yǐ ，rán zhòu yǐ wáng guó 。zhōu wǔ wáng zhī chén ，sān qiān rén wéi yī dà péng ，ér zhōu yòng yǐ xìng 。hòu hàn xiàn dì shí ，jìn qǔ tiān xià míng shì qiú jìn zhī ，mù wéi dǎng rén 。jí huáng jīn zéi qǐ ，hàn shì dà luàn ，hòu fāng huǐ wù ，jìn jiě dǎng rén ér shì zhī ，rán yǐ wú jiù yǐ 。táng zhī wǎn nián ，jiàn qǐ péng dǎng zhī lùn 。jí zhāo zōng shí ，jìn shā cháo zhī míng shì ，huò tóu zhī huáng hé ，yuē ：“cǐ bèi qīng liú ，kě tóu zhuó liú 。”ér táng suí wáng yǐ 。

　　fū qián shì zhī zhǔ ，néng shǐ rén rén yì xīn bú wéi péng ，mò rú zhòu ；néng jìn jué shàn rén wéi péng ，mò rú hàn xiàn dì ；néng zhū lù qīng liú zhī péng ，mò rú táng zhāo zōng zhī shì ；rán jiē luàn wáng qí guó 。gèng xiàng chēng měi tuī ràng ér bú zì yí ，mò rú shùn zhī èr shí èr chén ，shùn yì bú yí ér jiē yòng zhī ；rán ér hòu shì bú qiào shùn wéi èr shí èr rén péng dǎng suǒ qī ，ér chēng shùn wéi cōng míng zhī shèng zhě ，yǐ néng biàn jun1 zǐ yǔ xiǎo rén yě 。zhōu wǔ zhī shì ，jǔ qí guó zhī chén sān qiān rén gòng wéi yī péng ，zì gǔ wéi péng zhī duō qiě dà ，mò rú zhōu ；rán zhōu yòng cǐ yǐ xìng zhě ，shàn rén suī duō ér bú yàn yě 。

　　jiē hū ！xìng wáng zhì luàn zhī jì ，wéi rén jun1 zhě ，kě yǐ jiàn yǐ 。