浣溪沙

漠漠轻寒上小楼，晓阴无赖似穷秋。淡烟流水画屏幽。

自在飞花轻似梦，无边丝雨细如愁。宝帘闲挂小银钩。

注释

①漠漠：像轻清寒一样的冷漠。清寒：阴天，有些冷。

②晓阴：早晨天阴着。无赖：词人厌恶之语。穷秋：秋天走到了尽头。

③淡烟流水：画屏上轻烟淡淡，流水潺潺。幽：意境悠远。

④自在：自由自在。

⑤丝雨：细雨。

⑥宝帘：缀着珠宝的帘子。闲挂：很随意地挂着。

翻译

在春寒料峭的天气里独自登上小楼，早上的天阴着好象是在深秋。屋内画屏上轻烟淡淡，流水潺潺。

天上自由自在飘飞的花瓣轻得好象夜里的美梦，天空中飘洒的雨丝细得好象心中的忧愁。走回室内，随意用小银钩把帘子挂起。

赏析

每一次春来，就是一次伤春的体验。词人之心，很早就发出了“为问新愁，何事年年有”的愁怨。然而他们的命运也往往是一年年地品尝春愁。此词抒写的是淡淡的春愁。它以轻淡的色笔、白描的手法，十分熨贴地写出了环境氛围，即把那一腔淡淡的哀怨变为具体可感的艺术形象渗透出来，表情深婉、幽缈。“一片自然风景就是一种心情”。索漠轻寒中袅袅而升的是主人公那轻轻的寂寞和百无聊赖的闲愁。即景生情，因情生景，情恰能称景，景也恰能传情，这便是词作的境界。

词的起调很轻，很淡，而于轻淡中带着作者极为纤细锐敏的一种心灵上的感受。漠漠轻寒，似雾如烟，以“漠漠”二字状漫弥而上小楼的轻寒，一下子给春寒萧索的清晨带来寥廓冷落的气氛。与“暝色入高楼，有人楼上愁”意蕴相似，而情调之婉妙幽微过之。不说人愁，但云“漠漠轻寒上小楼”。回味“上”字，那淡淡愁思，不是正随这薄薄春寒无声无息地在人的心头轻轻漾起？仅词的首句，就为全词烘托出一个色调凄清的景。紧接着加上“晓阴无赖似穷秋”，在凄清的背景上涂抹一层暗淡的色彩。无赖，令人讨厌，无可奈何的憎语。时届暮春，却感到竟像深秋那样的寒冷，原来这是一个春阴的早晨。春阴寒薄，不能不使人感到抑闷无聊。然而词人不说心情之无聊，却咒晓阴之无赖，进一层渲染了气氛之寂寞凄寒。主人公也许刚刚从梦中醒来，睡眼惺忪，室内画屏闲展：淡淡的烟霭，轻轻的流水。在周围阴氛的罩笼下，幽迷淡远。凝神恍惚中，他仿佛消失在清迷幽幽的画景之中，又仿佛还依回于渺茫、流动的梦境之中。这种主观幻觉，正是由于幽迷宁静的氛围与主人公此时此刻心境的浑然一体所致。是情与景融、意与境浑的佳句。

下片开始转入对春愁的正面描写。不期然而然中，他的视线移向了窗外：飞花袅袅，飘忽不定，迷离惝恍；细雨如丝，迷迷蒙蒙，迷漫无际。见飞花之飘缈，不禁忆起残梦之无凭，心中顿时悠起的是细雨蒙蒙般茫无边际的愁绪。作者在这里用了两个奇特的比喻：“飞花”之“轻”似“梦”、“丝雨”之“细”如“愁”。之为奇特，不仅于其喻体和喻指的恰当而新奇上，更在其一反常式，而以抽象的情感喻具体的物象，是飞花似梦，是细雨如愁。本写春梦之无凭与愁绪之无际，却透过窗户摄景着笔于远处的飞花细雨，将情感距离故意推远，越发感生出一种飘缈朦胧、不即不离之美。亦景亦情而柔婉曲折，是“虽不识字人，亦知是天生好言语”（《诗人玉屑》卷二十一引晁无咎语）的佳例。词人将“梦”与“愁”这种抽象的情感编织在“飞花”、“丝雨”交织的自然画面之中。这种现象，约翰·鲁斯金称为“感情误置”，而这在中国诗词中则为司空见惯。如“感时花溅泪，恨别鸟惊心”、“问君能有几多愁，恰似一江春水向东流”、“便做春江都是泪，流不尽，许多愁”。诗人们心中存有一种感情，移情入景，便往往设想自然也带着这份感情。“以我观物，而物皆著我之色彩”。“自在飞花”，无情无思，格外惹人恼恨，而反衬梦之有情有思。丝丝细雨，已足生愁，更况其无止无歇总是下个不停呢！体味这无边的飞花细雨，仿佛我们也感受到了那轻轻的寂寞和淡淡的哀愁。最后，词以“宝帘闲挂小银钩”作结，尤觉摇曳多姿。细推词脉，此句应为过片之倒装句。沉迷于一时之幻境，不经意中瞥向已经挂起的窗帘外面，飞花丝雨映入眼帘，这便引出“自在”二句之文。而在结构艺术上，词人作如是倒装，使得词之上、下片对称工整，显得精巧别致，极富回环变化的结构之美。同时，也进一步唤醒全篇，使帘外的种种愁境，帘内的愁人更为分明，不言愁而愁自现。《续编草堂诗余》曰：“后叠精研，夺南唐席。”正是对此章法技巧的高度评赞。句中“闲”字，本是形容物态，而读者返观全篇，知此正是全词感情基调──百无聊赖的情感意绪。作为红线贯串打通全词，一气运转，跌宕昭彰。张炎说：“秦少游词体制淡雅，气骨不衰，清丽中不断意脉，咀嚼无滓，久而知味。”（《词源》卷下）试观此作，谁谓不然？

此词以柔婉曲折之笔，写一种淡淡的闲愁。在生活中，每个人都会拥有自己的一份闲愁。不知何时何处，它即从你心底无端地升起，说不清也拂不去，令人寂寞难耐。词人们又总是能更敏锐地感受到它，捕捉住它，并流诸笔底。而此时，又必然会渗透进他们对时世人生的独特感受。冯延巳的《鹊踏枝》写出了人人心中皆有的这般闲情，却也包蕴着一种由时代氛围所酿成的说不清、排不开的愁绪。“古之伤心人也”的秦观，年少丧父，仕途抑塞，于新旧党迭为消长之际，一再受到排抑，满腹满腔人生的遭际感慨，泛化为一种凄怨感伤的心境意绪而弥漫于词作之中，呈现出含蓄蕴藉、窈深幽约之美。此词曲折传情而凄清婉美，《词则大雅集》卷二称“宛转幽怨，温韦嫡派”。作为婉约派词人，他正是远祖温韦，近承晏柳，融各家所长为一体，成其细腻含蓄而又凄怨感伤之风格，吟唱出较“花间”、“尊前”更为绸缪凄婉的角声，别具一番魅力。

mò mò qīng hán shàng xiǎo lóu ，xiǎo yīn wú lài sì qióng qiū 。dàn yān liú shuǐ huà píng yōu 。

zì zài fēi huā qīng sì mèng ，wú biān sī yǔ xì rú chóu 。bǎo lián xián guà xiǎo yín gōu 。

zhù shì

①mò mò ：xiàng qīng qīng hán yī yàng de lěng mò 。qīng hán ：yīn tiān ，yǒu xiē lěng 。

②xiǎo yīn ：zǎo chén tiān yīn zhe 。wú lài ：cí rén yàn è zhī yǔ 。qióng qiū ：qiū tiān zǒu dào le jìn tóu 。

③dàn yān liú shuǐ ：huà píng shàng qīng yān dàn dàn ，liú shuǐ chán chán 。yōu ：yì jìng yōu yuǎn 。

④zì zài ：zì yóu zì zài 。

⑤sī yǔ ：xì yǔ 。

⑥bǎo lián ：zhuì zhe zhū bǎo de lián zǐ 。xián guà ：hěn suí yì dì guà zhe 。

fān yì

zài chūn hán liào qiào de tiān qì lǐ dú zì dēng shàng xiǎo lóu ，zǎo shàng de tiān yīn zhe hǎo xiàng shì zài shēn qiū 。wū nèi huà píng shàng qīng yān dàn dàn ，liú shuǐ chán chán 。

tiān shàng zì yóu zì zài piāo fēi de huā bàn qīng dé hǎo xiàng yè lǐ de měi mèng ，tiān kōng zhōng piāo sǎ de yǔ sī xì dé hǎo xiàng xīn zhōng de yōu chóu 。zǒu huí shì nèi ，suí yì yòng xiǎo yín gōu bǎ lián zǐ guà qǐ 。

shǎng xī

měi yī cì chūn lái ，jiù shì yī cì shāng chūn de tǐ yàn 。cí rén zhī xīn ，hěn zǎo jiù fā chū le “wéi wèn xīn chóu ，hé shì nián nián yǒu ”de chóu yuàn 。rán ér tā men de mìng yùn yě wǎng wǎng shì yī nián nián dì pǐn cháng chūn chóu 。cǐ cí shū xiě de shì dàn dàn de chūn chóu 。tā yǐ qīng dàn de sè bǐ 、bái miáo de shǒu fǎ ，shí fèn yùn tiē dì xiě chū le huán jìng fēn wéi ，jí bǎ nà yī qiāng dàn dàn de āi yuàn biàn wéi jù tǐ kě gǎn de yì shù xíng xiàng shèn tòu chū lái ，biǎo qíng shēn wǎn 、yōu miǎo 。“yī piàn zì rán fēng jǐng jiù shì yī zhǒng xīn qíng ”。suǒ mò qīng hán zhōng niǎo niǎo ér shēng de shì zhǔ rén gōng nà qīng qīng de jì mò hé bǎi wú liáo lài de xián chóu 。jí jǐng shēng qíng ，yīn qíng shēng jǐng ，qíng qià néng chēng jǐng ，jǐng yě qià néng chuán qíng ，zhè biàn shì cí zuò de jìng jiè 。

cí de qǐ diào hěn qīng ，hěn dàn ，ér yú qīng dàn zhōng dài zhe zuò zhě jí wéi xiān xì ruì mǐn de yī zhǒng xīn líng shàng de gǎn shòu 。mò mò qīng hán ，sì wù rú yān ，yǐ “mò mò ”èr zì zhuàng màn mí ér shàng xiǎo lóu de qīng hán ，yī xià zǐ gěi chūn hán xiāo suǒ de qīng chén dài lái liáo kuò lěng luò de qì fēn 。yǔ “míng sè rù gāo lóu ，yǒu rén lóu shàng chóu ”yì yùn xiàng sì ，ér qíng diào zhī wǎn miào yōu wēi guò zhī 。bú shuō rén chóu ，dàn yún “mò mò qīng hán shàng xiǎo lóu ”。huí wèi “shàng ”zì ，nà dàn dàn chóu sī ，bú shì zhèng suí zhè báo báo chūn hán wú shēng wú xī dì zài rén de xīn tóu qīng qīng yàng qǐ ？jǐn cí de shǒu jù ，jiù wéi quán cí hōng tuō chū yī gè sè diào qī qīng de jǐng 。jǐn jiē zhe jiā shàng “xiǎo yīn wú lài sì qióng qiū ”，zài qī qīng de bèi jǐng shàng tú mò yī céng àn dàn de sè cǎi 。wú lài ，lìng rén tǎo yàn ，wú kě nài hé de zēng yǔ 。shí jiè mù chūn ，què gǎn dào jìng xiàng shēn qiū nà yàng de hán lěng ，yuán lái zhè shì yī gè chūn yīn de zǎo chén 。chūn yīn hán báo ，bú néng bú shǐ rén gǎn dào yì mèn wú liáo 。rán ér cí rén bú shuō xīn qíng zhī wú liáo ，què zhòu xiǎo yīn zhī wú lài ，jìn yī céng xuàn rǎn le qì fēn zhī jì mò qī hán 。zhǔ rén gōng yě xǔ gāng gāng cóng mèng zhōng xǐng lái ，shuì yǎn xīng sōng ，shì nèi huà píng xián zhǎn ：dàn dàn de yān ǎi ，qīng qīng de liú shuǐ 。zài zhōu wéi yīn fēn de zhào lóng xià ，yōu mí dàn yuǎn 。níng shén huǎng hū zhōng ，tā fǎng fó xiāo shī zài qīng mí yōu yōu de huà jǐng zhī zhōng ，yòu fǎng fó hái yī huí yú miǎo máng 、liú dòng de mèng jìng zhī zhōng 。zhè zhǒng zhǔ guān huàn jiào ，zhèng shì yóu yú yōu mí níng jìng de fēn wéi yǔ zhǔ rén gōng cǐ shí cǐ kè xīn jìng de hún rán yī tǐ suǒ zhì 。shì qíng yǔ jǐng róng 、yì yǔ jìng hún de jiā jù 。

xià piàn kāi shǐ zhuǎn rù duì chūn chóu de zhèng miàn miáo xiě 。bú qī rán ér rán zhōng ，tā de shì xiàn yí xiàng le chuāng wài ：fēi huā niǎo niǎo ，piāo hū bú dìng ，mí lí chǎng huǎng ；xì yǔ rú sī ，mí mí méng méng ，mí màn wú jì 。jiàn fēi huā zhī piāo miǎo ，bú jìn yì qǐ cán mèng zhī wú píng ，xīn zhōng dùn shí yōu qǐ de shì xì yǔ méng méng bān máng wú biān jì de chóu xù 。zuò zhě zài zhè lǐ yòng le liǎng gè qí tè de bǐ yù ：“fēi huā ”zhī “qīng ”sì “mèng ”、“sī yǔ ”zhī “xì ”rú “chóu ”。zhī wéi qí tè ，bú jǐn yú qí yù tǐ hé yù zhǐ de qià dāng ér xīn qí shàng ，gèng zài qí yī fǎn cháng shì ，ér yǐ chōu xiàng de qíng gǎn yù jù tǐ de wù xiàng ，shì fēi huā sì mèng ，shì xì yǔ rú chóu 。běn xiě chūn mèng zhī wú píng yǔ chóu xù zhī wú jì ，què tòu guò chuāng hù shè jǐng zhe bǐ yú yuǎn chù de fēi huā xì yǔ ，jiāng qíng gǎn jù lí gù yì tuī yuǎn ，yuè fā gǎn shēng chū yī zhǒng piāo miǎo méng lóng 、bú jí bú lí zhī měi 。yì jǐng yì qíng ér róu wǎn qǔ shé ，shì “suī bú shí zì rén ，yì zhī shì tiān shēng hǎo yán yǔ ”（《shī rén yù xiè 》juàn èr shí yī yǐn cháo wú jiù yǔ ）de jiā lì 。cí rén jiāng “mèng ”yǔ “chóu ”zhè zhǒng chōu xiàng de qíng gǎn biān zhī zài “fēi huā ”、“sī yǔ ”jiāo zhī de zì rán huà miàn zhī zhōng 。zhè zhǒng xiàn xiàng ，yuē hàn ·lǔ sī jīn chēng wéi “gǎn qíng wù zhì ”，ér zhè zài zhōng guó shī cí zhōng zé wéi sī kōng jiàn guàn 。rú “gǎn shí huā jiàn lèi ，hèn bié niǎo jīng xīn ”、“wèn jun1 néng yǒu jǐ duō chóu ，qià sì yī jiāng chūn shuǐ xiàng dōng liú ”、“biàn zuò chūn jiāng dōu shì lèi ，liú bú jìn ，xǔ duō chóu ”。shī rén men xīn zhōng cún yǒu yī zhǒng gǎn qíng ，yí qíng rù jǐng ，biàn wǎng wǎng shè xiǎng zì rán yě dài zhe zhè fèn gǎn qíng 。“yǐ wǒ guān wù ，ér wù jiē zhe wǒ zhī sè cǎi ”。“zì zài fēi huā ”，wú qíng wú sī ，gé wài rě rén nǎo hèn ，ér fǎn chèn mèng zhī yǒu qíng yǒu sī 。sī sī xì yǔ ，yǐ zú shēng chóu ，gèng kuàng qí wú zhǐ wú xiē zǒng shì xià gè bú tíng ne ！tǐ wèi zhè wú biān de fēi huā xì yǔ ，fǎng fó wǒ men yě gǎn shòu dào le nà qīng qīng de jì mò hé dàn dàn de āi chóu 。zuì hòu ，cí yǐ “bǎo lián xián guà xiǎo yín gōu ”zuò jié ，yóu jiào yáo yè duō zī 。xì tuī cí mò ，cǐ jù yīng wéi guò piàn zhī dǎo zhuāng jù 。chén mí yú yī shí zhī huàn jìng ，bú jīng yì zhōng piē xiàng yǐ jīng guà qǐ de chuāng lián wài miàn ，fēi huā sī yǔ yìng rù yǎn lián ，zhè biàn yǐn chū “zì zài ”èr jù zhī wén 。ér zài jié gòu yì shù shàng ，cí rén zuò rú shì dǎo zhuāng ，shǐ dé cí zhī shàng 、xià piàn duì chēng gōng zhěng ，xiǎn dé jīng qiǎo bié zhì ，jí fù huí huán biàn huà de jié gòu zhī měi 。tóng shí ，yě jìn yī bù huàn xǐng quán piān ，shǐ lián wài de zhǒng zhǒng chóu jìng ，lián nèi de chóu rén gèng wéi fèn míng ，bú yán chóu ér chóu zì xiàn 。《xù biān cǎo táng shī yú 》yuē ：“hòu dié jīng yán ，duó nán táng xí 。”zhèng shì duì cǐ zhāng fǎ jì qiǎo de gāo dù píng zàn 。jù zhōng “xián ”zì ，běn shì xíng róng wù tài ，ér dú zhě fǎn guān quán piān ，zhī cǐ zhèng shì quán cí gǎn qíng jī diào ──bǎi wú liáo lài de qíng gǎn yì xù 。zuò wéi hóng xiàn guàn chuàn dǎ tōng quán cí ，yī qì yùn zhuǎn ，diē dàng zhāo zhāng 。zhāng yán shuō ：“qín shǎo yóu cí tǐ zhì dàn yǎ ，qì gǔ bú shuāi ，qīng lì zhōng bú duàn yì mò ，jǔ jiáo wú zǐ ，jiǔ ér zhī wèi 。”（《cí yuán 》juàn xià ）shì guān cǐ zuò ，shuí wèi bú rán ？

cǐ cí yǐ róu wǎn qǔ shé zhī bǐ ，xiě yī zhǒng dàn dàn de xián chóu 。zài shēng huó zhōng ，měi gè rén dōu huì yōng yǒu zì jǐ de yī fèn xián chóu 。bú zhī hé shí hé chù ，tā jí cóng nǐ xīn dǐ wú duān dì shēng qǐ ，shuō bú qīng yě fú bú qù ，lìng rén jì mò nán nài 。cí rén men yòu zǒng shì néng gèng mǐn ruì dì gǎn shòu dào tā ，bǔ zhuō zhù tā ，bìng liú zhū bǐ dǐ 。ér cǐ shí ，yòu bì rán huì shèn tòu jìn tā men duì shí shì rén shēng de dú tè gǎn shòu 。féng yán sì de 《què tà zhī 》xiě chū le rén rén xīn zhōng jiē yǒu de zhè bān xián qíng ，què yě bāo yùn zhe yī zhǒng yóu shí dài fēn wéi suǒ niàng chéng de shuō bú qīng 、pái bú kāi de chóu xù 。“gǔ zhī shāng xīn rén yě ”de qín guān ，nián shǎo sàng fù ，shì tú yì sāi ，yú xīn jiù dǎng dié wéi xiāo zhǎng zhī jì ，yī zài shòu dào pái yì ，mǎn fù mǎn qiāng rén shēng de zāo jì gǎn kǎi ，fàn huà wéi yī zhǒng qī yuàn gǎn shāng de xīn jìng yì xù ér mí màn yú cí zuò zhī zhōng ，chéng xiàn chū hán xù yùn jiè 、yǎo shēn yōu yuē zhī měi 。cǐ cí qǔ shé chuán qíng ér qī qīng wǎn měi ，《cí zé dà yǎ jí 》juàn èr chēng “wǎn zhuǎn yōu yuàn ，wēn wéi dí pài ”。zuò wéi wǎn yuē pài cí rén ，tā zhèng shì yuǎn zǔ wēn wéi ，jìn chéng yàn liǔ ，róng gè jiā suǒ zhǎng wéi yī tǐ ，chéng qí xì nì hán xù ér yòu qī yuàn gǎn shāng zhī fēng gé ，yín chàng chū jiào “huā jiān ”、“zūn qián ”gèng wéi chóu miù qī wǎn de jiǎo shēng ，bié jù yī fān mèi lì 。