亲政篇

　　《易》之《泰》：“上下交而其志同。”其《否》曰：“上下不交而天下无邦。”盖上之情达于下，下之情达于上，上下一体，所以为“泰”。下之情壅阏而不得上闻，上下间隔，虽有国而无国矣，所以为“否”也。

　　交则泰，不交则否，自古皆然，而不交之弊，未有如近世之甚者。君臣相见，止于视朝数刻；上下之间，章奏批答相关接，刑名法度相维持而已。非独沿袭故事，亦其地势使然。何也？国家常朝于奉天门，未尝一日废，可谓勤矣。然堂陛悬绝，威仪赫奕，御史纠仪，鸿胪举不如法，通政司引奏，上特视之，谢恩见辞，湍湍而退，上何尝治一事，下何尝进一言哉？此无他，地势悬绝，所谓堂上远于万里，虽欲言无由言也。

　　愚以为欲上下之交，莫若复古内朝之法。盖周之时有三朝：库门之外为正朝，询谋大臣在焉；路门之外为治朝，日视朝在焉；路门之内为内朝，亦曰燕朝。《玉藻》云：“君日出而视朝，退视路寝听政。” 盖视朝而见群臣，所以正上下之分；听政而视路寝，所以通远近之情。汉制：大司马、左右前后将军、侍中、散骑诸吏为中朝，丞相以下至六百石为外朝。唐皇城之北南三门曰承天，元正、冬至受万国之朝贡，则御焉，盖古之外朝也。其北曰太极门，其西曰太极殿，朔、望则坐而视朝，盖古之正朝也。又北曰两仪殿，常日听朝而视事，盖古之内朝也。宋时常朝则文德殿，五日一起居则垂拱殿，正旦、冬至、圣节称贺则大庆殿，赐宴则紫宸殿或集英殿，试进士则崇政殿。侍从以下，五日一员上殿，谓之轮对，则必入陈时政利害。内殿引见，亦或赐坐，或免穿靴，盖亦有三朝之遗意焉。盖天有三垣，天子象之。正朝，象太极也；外朝，象天市也；内朝，象紫微也。自古然矣。

　　国朝圣节、冬至、正旦大朝则会奉天殿，即古之正朝也。常日则奉天门，即古之外朝也。而内朝独缺。然非缺也，华盖、谨身、武英等殿，岂非内朝之遗制乎？洪武中如宋濂、刘基，永乐以来如杨士奇、杨荣等，日侍左右，大臣蹇义、夏元吉等，常奏对便殿。于斯时也，岂有壅隔之患哉？今内朝未复，临御常朝之后，人臣无复进见，三殿高閟，鲜或窥焉。故上下之情，壅而不通；天下之弊，由是而积。孝宗晚年，深感有慨于斯，屡召大臣于便殿，讲论天下事。方将有为，而民之无禄，不及睹至治之美，天下至今以为恨矣。

　　惟陛下远法圣祖，近法孝宗，尽铲近世壅隔之弊。常朝之外，即文华、武英二殿，仿古内朝之意，大臣三日或五日一次起居，侍从、台谏各一员上殿轮对；诸司有事咨决，上据所见决之，有难决者，与大臣面议之；不时引见群臣，凡谢恩辞见之类，皆得上殿陈奏。虚心而问之，和颜色而道之，如此，人人得以自尽。陛下虽身居九重，而天下之事灿然毕陈于前。外朝所以正上下之分，内朝所以通远近之情。如此，岂有近时壅隔之弊哉？唐、虞之时，明目达聪，嘉言罔伏，野无遗贤，亦不过是而已。

　　《yì 》zhī 《tài 》：“shàng xià jiāo ér qí zhì tóng 。”qí 《fǒu 》yuē ：“shàng xià bú jiāo ér tiān xià wú bāng 。”gài shàng zhī qíng dá yú xià ，xià zhī qíng dá yú shàng ，shàng xià yī tǐ ，suǒ yǐ wéi “tài ”。xià zhī qíng yōng è ér bú dé shàng wén ，shàng xià jiān gé ，suī yǒu guó ér wú guó yǐ ，suǒ yǐ wéi “fǒu ”yě 。

　　jiāo zé tài ，bú jiāo zé fǒu ，zì gǔ jiē rán ，ér bú jiāo zhī bì ，wèi yǒu rú jìn shì zhī shèn zhě 。jun1 chén xiàng jiàn ，zhǐ yú shì cháo shù kè ；shàng xià zhī jiān ，zhāng zòu pī dá xiàng guān jiē ，xíng míng fǎ dù xiàng wéi chí ér yǐ 。fēi dú yán xí gù shì ，yì qí dì shì shǐ rán 。hé yě ？guó jiā cháng cháo yú fèng tiān mén ，wèi cháng yī rì fèi ，kě wèi qín yǐ 。rán táng bì xuán jué ，wēi yí hè yì ，yù shǐ jiū yí ，hóng lú jǔ bú rú fǎ ，tōng zhèng sī yǐn zòu ，shàng tè shì zhī ，xiè ēn jiàn cí ，tuān tuān ér tuì ，shàng hé cháng zhì yī shì ，xià hé cháng jìn yī yán zāi ？cǐ wú tā ，dì shì xuán jué ，suǒ wèi táng shàng yuǎn yú wàn lǐ ，suī yù yán wú yóu yán yě 。

　　yú yǐ wéi yù shàng xià zhī jiāo ，mò ruò fù gǔ nèi cháo zhī fǎ 。gài zhōu zhī shí yǒu sān cháo ：kù mén zhī wài wéi zhèng cháo ，xún móu dà chén zài yān ；lù mén zhī wài wéi zhì cháo ，rì shì cháo zài yān ；lù mén zhī nèi wéi nèi cháo ，yì yuē yàn cháo 。《yù zǎo 》yún ：“jun1 rì chū ér shì cháo ，tuì shì lù qǐn tīng zhèng 。” gài shì cháo ér jiàn qún chén ，suǒ yǐ zhèng shàng xià zhī fèn ；tīng zhèng ér shì lù qǐn ，suǒ yǐ tōng yuǎn jìn zhī qíng 。hàn zhì ：dà sī mǎ 、zuǒ yòu qián hòu jiāng jun1 、shì zhōng 、sàn qí zhū lì wéi zhōng cháo ，chéng xiàng yǐ xià zhì liù bǎi shí wéi wài cháo 。táng huáng chéng zhī běi nán sān mén yuē chéng tiān ，yuán zhèng 、dōng zhì shòu wàn guó zhī cháo gòng ，zé yù yān ，gài gǔ zhī wài cháo yě 。qí běi yuē tài jí mén ，qí xī yuē tài jí diàn ，shuò 、wàng zé zuò ér shì cháo ，gài gǔ zhī zhèng cháo yě 。yòu běi yuē liǎng yí diàn ，cháng rì tīng cháo ér shì shì ，gài gǔ zhī nèi cháo yě 。sòng shí cháng cháo zé wén dé diàn ，wǔ rì yī qǐ jū zé chuí gǒng diàn ，zhèng dàn 、dōng zhì 、shèng jiē chēng hè zé dà qìng diàn ，cì yàn zé zǐ chén diàn huò jí yīng diàn ，shì jìn shì zé chóng zhèng diàn 。shì cóng yǐ xià ，wǔ rì yī yuán shàng diàn ，wèi zhī lún duì ，zé bì rù chén shí zhèng lì hài 。nèi diàn yǐn jiàn ，yì huò cì zuò ，huò miǎn chuān xuē ，gài yì yǒu sān cháo zhī yí yì yān 。gài tiān yǒu sān yuán ，tiān zǐ xiàng zhī 。zhèng cháo ，xiàng tài jí yě ；wài cháo ，xiàng tiān shì yě ；nèi cháo ，xiàng zǐ wēi yě 。zì gǔ rán yǐ 。

　　guó cháo shèng jiē 、dōng zhì 、zhèng dàn dà cháo zé huì fèng tiān diàn ，jí gǔ zhī zhèng cháo yě 。cháng rì zé fèng tiān mén ，jí gǔ zhī wài cháo yě 。ér nèi cháo dú quē 。rán fēi quē yě ，huá gài 、jǐn shēn 、wǔ yīng děng diàn ，qǐ fēi nèi cháo zhī yí zhì hū ？hóng wǔ zhōng rú sòng lián 、liú jī ，yǒng lè yǐ lái rú yáng shì qí 、yáng róng děng ，rì shì zuǒ yòu ，dà chén jiǎn yì 、xià yuán jí děng ，cháng zòu duì biàn diàn 。yú sī shí yě ，qǐ yǒu yōng gé zhī huàn zāi ？jīn nèi cháo wèi fù ，lín yù cháng cháo zhī hòu ，rén chén wú fù jìn jiàn ，sān diàn gāo bì ，xiān huò kuī yān 。gù shàng xià zhī qíng ，yōng ér bú tōng ；tiān xià zhī bì ，yóu shì ér jī 。xiào zōng wǎn nián ，shēn gǎn yǒu kǎi yú sī ，lǚ zhào dà chén yú biàn diàn ，jiǎng lùn tiān xià shì 。fāng jiāng yǒu wéi ，ér mín zhī wú lù ，bú jí dǔ zhì zhì zhī měi ，tiān xià zhì jīn yǐ wéi hèn yǐ 。

　　wéi bì xià yuǎn fǎ shèng zǔ ，jìn fǎ xiào zōng ，jìn chǎn jìn shì yōng gé zhī bì 。cháng cháo zhī wài ，jí wén huá 、wǔ yīng èr diàn ，fǎng gǔ nèi cháo zhī yì ，dà chén sān rì huò wǔ rì yī cì qǐ jū ，shì cóng 、tái jiàn gè yī yuán shàng diàn lún duì ；zhū sī yǒu shì zī jué ，shàng jù suǒ jiàn jué zhī ，yǒu nán jué zhě ，yǔ dà chén miàn yì zhī ；bú shí yǐn jiàn qún chén ，fán xiè ēn cí jiàn zhī lèi ，jiē dé shàng diàn chén zòu 。xū xīn ér wèn zhī ，hé yán sè ér dào zhī ，rú cǐ ，rén rén dé yǐ zì jìn 。bì xià suī shēn jū jiǔ zhòng ，ér tiān xià zhī shì càn rán bì chén yú qián 。wài cháo suǒ yǐ zhèng shàng xià zhī fèn ，nèi cháo suǒ yǐ tōng yuǎn jìn zhī qíng 。rú cǐ ，qǐ yǒu jìn shí yōng gé zhī bì zāi ？táng 、yú zhī shí ，míng mù dá cōng ，jiā yán wǎng fú ，yě wú yí xián ，yì bú guò shì ér yǐ 。