庄子·外篇·天运

“天其运乎？地其处乎？日月其争于所乎？孰主张是？孰维纲是？孰居无事推而行是？意者其有机缄而不得已乎？意者其运转而不能自止邪？云者为雨乎？雨者为云乎？孰隆施是？孰居无事淫乐而劝是？风起北方，一西一东，有上仿徨。孰嘘吸是？孰居无事而披拂是？敢问何故？”巫咸袑曰：“来，吾语女。天有六极五常，帝王顺之则治，逆之则凶。九洛之事，治成德备，临照下土，天下戴之，此谓上皇。”[1] 

商大宰荡问仁于庄子。庄子曰：“虎狼，仁也。”曰：“何谓也？”庄子曰：“父子相亲，何为不仁！”曰：“请问至仁。”庄子曰：“至仁无亲。”大宰曰：“荡闻之，无亲则不爱，不爱则不孝。谓至仁不孝，可乎？”庄子曰：“不然，夫至仁尚矣，孝固不足以言之。此非过孝之言也，不及孝之言也。夫南行者至于郢，北面而不见冥山，是何也？则去之远也。故曰：以敬孝易，以爱孝难；以爱孝易，而忘亲难；忘亲易，使亲忘我难；使亲忘我易，兼忘天下难；兼忘天下易，使天下兼忘我难。夫德遗尧、舜而不为也，利泽施于万世，天下莫知也，岂直大息而言仁孝乎哉！夫孝悌仁义，忠信贞廉，此皆自勉以役其德者也，不足多也。故曰：至贵，国爵并焉；至富，国财并焉；至愿，名誉并焉。是以道不渝。”

北门成问于黄帝曰：“帝张咸池之乐于洞庭之野，吾始闻之惧，复闻之怠，卒闻之而惑，荡荡默默，乃不自得。”帝曰：“汝殆其然哉！吾奏之以人，徵之以天，行之以礼义，建之以大清。夫至乐者，先应之以人事，顺之以天理，行之以五德，应之以自然。然后调理四时，太和万物。四时迭起，万物循生。一盛一衰，文武伦经。一清一浊，阴阳调和，流光其声。蛰虫始作，吾惊之以雷霆。其卒无尾，其始无首。一死一生，一偾一起，所常无穷，而一不可待。汝故惧也。吾又奏之以阴阳之和，烛之以日月之明。其声能短能长，能柔能刚，变化齐一，不主故常。在谷满谷，在坑满坑。涂却守神，以物为量。其声挥绰，其名高明。是故鬼神守其幽，日月星辰行其纪。吾止之于有穷，流之于无止。子欲虑之而不能知也，望之而不能见也，逐之而不能及也。傥然立于四虚之道，倚于槁梧而吟：‘目知穷乎所欲见，力屈乎所欲逐，吾既不及，已夫！’形充空虚，乃至委蛇。汝委蛇，故怠。吾又奏之以无怠之声，调之以自然之命。故若混逐丛生，林乐而无形，布挥而不曳，幽昏而无声。动于无方，居于窈冥，或谓之死，或谓之生；或谓之实，或谓之荣。行流散徙，不主常声。世疑之，稽于圣人。圣也者，达于情而遂于命也。天机不张而五官皆备。此之谓天乐，无言而心说。故有焱氏为之颂曰：‘听之不闻其声，视之不见其形，充满天地，苞裹六极。’汝欲听之而无接焉，而故惑也。乐也者，始于惧，惧故祟；吾又次之以怠，怠故遁；卒之于惑，惑故愚；愚故道，道可载而与之俱也。”

孔子西游于卫，颜渊问师金曰：“以夫子之行为奚如？”师金曰：“惜乎！而夫子其穷哉！”颜渊曰：“何也？”师金曰：“夫刍狗之未陈也，盛以箧衍，巾以文绣，尸祝齐戒以将之。及其已陈也，行者践其首脊，苏者取而爨之而已。将复取而盛以箧衍，巾以文绣，游居寝卧其下，彼不得梦，必且数眯焉。今而夫子亦取先王已陈刍狗，聚弟子游居寝卧其下。故伐树于宋，削迹于卫，穷于商周，是非其梦邪？围于陈蔡之间，七日不火食，死生相与邻，是非其眯邪？夫水行莫如用舟，而陆行莫如用车。以舟之可行于水也，而求推之于陆，则没世不行寻常。古今非水陆与？周鲁非舟车与？今蕲行周于鲁，是犹推舟于陆也！劳而无功，身必有殃。彼未知夫无方之传，应物而不穷者也。且子独不见夫桔槔者乎？引之则俯，舍之则仰。彼，人之所引，非引人者也。故俯仰而不得罪于人。故夫三皇五帝之礼义法度，不矜于同而矜于治。故譬三皇五帝之礼义法度，其犹蒩梨橘柚邪！其味相反而皆可于口。故礼义法度者，应时而变者也。今取猨狙而衣以周公之服，彼必龄啮挽裂，尽去而后慊。观古今之异，犹猨狙之异乎周公也。故西施病心而颦其里，其里之丑人见之而美之，归亦捧心而颦其里。其里之富人见之，坚闭门而不出；贫人见之，挈妻子而去之走。彼知颦美而不知颦之所以美。惜乎，而夫子其穷哉！”

孔子行年五十有一而不闻道，乃南之沛见老聃。老聃曰：“子来乎？吾闻子，北方之贤者也！子亦得道乎？”孔子曰：“未得也。”老子曰：“子恶乎求之哉？”曰：“吾求之于度数，五年而未得也。”老子曰：“子又恶乎求之哉？”曰：“吾求之于阴阳，十有二年而未得也。”老子曰：“然，使道而可献，则人莫不献之于其君；使道而可进，则人莫不进之于其亲；使道而可以告人，则人莫不告其兄弟；使道而可以与人，则人莫不与其子孙。然而不可者，无它也，中无主而不止，外无正而不行。由中出者，不受于外，圣人不出；由外入者，无主于中，圣人不隐。名，公器也，不可多取。仁义，先王之蘧庐也，止可以一宿而不

可久处。觏而多责。古之至人，假道于仁，托宿于义，以游逍遥之虚，食于苟简之田，立于不贷之圃。逍遥，无为也；苟简，易养也；不贷，无出也。古者谓是采真之游。以富为是者，不能让禄；以显为是者，不能让名。亲权者，不能与人柄，操之则栗，舍之则悲，而一无所鉴，以窥其所不休者，是天之戮民也。怨、恩、取、与、谏、教、生杀八者，正之器也，唯循大变无所湮者为能用之。故曰：正者，正也。其心以为不然者，天门弗开矣。”

孔子见老聃而语仁义。老聃曰：“夫播糠眯目，则天地四方易位矣；蚊虻囋肤，则通昔不寐矣。夫仁义憯然，乃愤吾心，乱莫大焉。吾子使天下无失其朴，吾子亦放风而动，总德而立矣！又奚杰然若负建鼓而求亡子者邪！夫鹄不日浴而白，乌不日黔而黑。黑白之朴，不足以为辩；名誉之观，不足以为广。泉涸，鱼相与处于陆，相呴以湿，相濡以沫，不若相忘于江湖。”

孔子见老聃归，三日不谈。弟子问曰：“夫子见老聃，亦将何规哉？”孔子曰：“吾乃今于是乎见龙。龙，合而成体，散而成章，乘乎云气而养乎阴阳。予口张而不能脋。予又何规老聃哉？”子贡曰：“然则人固有尸居而龙见，雷声而渊默，发动如天地者乎？赐亦可得而观乎？”遂以孔子声见老聃。老聃方将倨堂而应，微曰：“予年运而往矣，子将何以戒我乎？”子贡曰：“夫三皇五帝之治天下不同，其系声名一也。而先生独以为非圣人，如何哉？”老聃曰：“小子少进！子何以谓不同？”对曰：“尧授舜，舜授禹。禹用力而汤用兵，文王顺纣而不敢逆，武王逆纣而不肯顺，故曰不同。”老聃曰：“小子少进，余语汝三皇五帝之治天下：黄帝之治天下，使民心一。民有其亲死不哭而民不非也。尧之治天下，使民心亲。民有为其亲杀其杀而民不非也。舜之治天下，使民心竞。民孕妇十月生子，子生五月而能言，不至乎孩而始谁，则人始有夭矣。禹之治天下，使民心变，人有心而兵有顺，杀盗非杀人。自为种而‘天下’耳。是以天下大骇，儒墨皆起。其作始有伦，而今乎妇女，何言哉！余语汝：三皇五帝之治天下，名曰治之，而乱莫甚焉。三皇之知，上悖日月之明，下睽山川之精，中堕四时之施。其知惨于蛎虿之尾，鲜规之兽，莫得安其性命之情者，而犹自以为圣人，不可耻乎？其无耻也！”子贡蹴蹴然立不安。

孔子谓老聃曰：“丘治《诗》、《书》、《礼》、《乐》、《易》、《春秋》六经，自以为久矣，孰知其故矣，以奸者七十二君，论先王之道而明周、召之迹，一君无所钩用。甚矣！夫人之难说也？道之难明邪？”老子曰：“幸矣，子之不遇治世之君！夫六经，先王之陈迹也，岂其所以迹哉！今子之所言，犹迹也。夫迹，履之所出，而迹岂履哉！夫白鶂之相视，眸子不运而风化；虫，雄鸣于上风，雌应于下风而风化。类自为雌雄，故风化。性不可易，命不可变，时不可止，道不可壅。苟得于道，无自而不可；失焉者，无自而可。”孔子不出三月，复见，曰：“丘得之矣。乌鹊孺，

鱼傅沫，细要者化，有弟而兄啼。久矣，夫丘不与化为人！不与化为人，安能化人。”老子曰：“可，丘得之矣！

“tiān qí yùn hū ？dì qí chù hū ？rì yuè qí zhēng yú suǒ hū ？shú zhǔ zhāng shì ？shú wéi gāng shì ？shú jū wú shì tuī ér háng shì ？yì zhě qí yǒu jī jiān ér bú dé yǐ hū ？yì zhě qí yùn zhuǎn ér bú néng zì zhǐ xié ？yún zhě wéi yǔ hū ？yǔ zhě wéi yún hū ？shú lóng shī shì ？shú jū wú shì yín lè ér quàn shì ？fēng qǐ běi fāng ，yī xī yī dōng ，yǒu shàng fǎng huáng 。shú xū xī shì ？shú jū wú shì ér pī fú shì ？gǎn wèn hé gù ？”wū xián shào yuē ：“lái ，wú yǔ nǚ 。tiān yǒu liù jí wǔ cháng ，dì wáng shùn zhī zé zhì ，nì zhī zé xiōng 。jiǔ luò zhī shì ，zhì chéng dé bèi ，lín zhào xià tǔ ，tiān xià dài zhī ，cǐ wèi shàng huáng 。”[1] 

shāng dà zǎi dàng wèn rén yú zhuāng zǐ 。zhuāng zǐ yuē ：“hǔ láng ，rén yě 。”yuē ：“hé wèi yě ？”zhuāng zǐ yuē ：“fù zǐ xiàng qīn ，hé wéi bú rén ！”yuē ：“qǐng wèn zhì rén 。”zhuāng zǐ yuē ：“zhì rén wú qīn 。”dà zǎi yuē ：“dàng wén zhī ，wú qīn zé bú ài ，bú ài zé bú xiào 。wèi zhì rén bú xiào ，kě hū ？”zhuāng zǐ yuē ：“bú rán ，fū zhì rén shàng yǐ ，xiào gù bú zú yǐ yán zhī 。cǐ fēi guò xiào zhī yán yě ，bú jí xiào zhī yán yě 。fū nán háng zhě zhì yú yǐng ，běi miàn ér bú jiàn míng shān ，shì hé yě ？zé qù zhī yuǎn yě 。gù yuē ：yǐ jìng xiào yì ，yǐ ài xiào nán ；yǐ ài xiào yì ，ér wàng qīn nán ；wàng qīn yì ，shǐ qīn wàng wǒ nán ；shǐ qīn wàng wǒ yì ，jiān wàng tiān xià nán ；jiān wàng tiān xià yì ，shǐ tiān xià jiān wàng wǒ nán 。fū dé yí yáo 、shùn ér bú wéi yě ，lì zé shī yú wàn shì ，tiān xià mò zhī yě ，qǐ zhí dà xī ér yán rén xiào hū zāi ！fū xiào tì rén yì ，zhōng xìn zhēn lián ，cǐ jiē zì miǎn yǐ yì qí dé zhě yě ，bú zú duō yě 。gù yuē ：zhì guì ，guó jué bìng yān ；zhì fù ，guó cái bìng yān ；zhì yuàn ，míng yù bìng yān 。shì yǐ dào bú yú 。”

běi mén chéng wèn yú huáng dì yuē ：“dì zhāng xián chí zhī lè yú dòng tíng zhī yě ，wú shǐ wén zhī jù ，fù wén zhī dài ，zú wén zhī ér huò ，dàng dàng mò mò ，nǎi bú zì dé 。”dì yuē ：“rǔ dài qí rán zāi ！wú zòu zhī yǐ rén ，zhēng zhī yǐ tiān ，háng zhī yǐ lǐ yì ，jiàn zhī yǐ dà qīng 。fū zhì lè zhě ，xiān yīng zhī yǐ rén shì ，shùn zhī yǐ tiān lǐ ，háng zhī yǐ wǔ dé ，yīng zhī yǐ zì rán 。rán hòu diào lǐ sì shí ，tài hé wàn wù 。sì shí dié qǐ ，wàn wù xún shēng 。yī shèng yī shuāi ，wén wǔ lún jīng 。yī qīng yī zhuó ，yīn yáng diào hé ，liú guāng qí shēng 。zhé chóng shǐ zuò ，wú jīng zhī yǐ léi tíng 。qí zú wú wěi ，qí shǐ wú shǒu 。yī sǐ yī shēng ，yī fèn yī qǐ ，suǒ cháng wú qióng ，ér yī bú kě dài 。rǔ gù jù yě 。wú yòu zòu zhī yǐ yīn yáng zhī hé ，zhú zhī yǐ rì yuè zhī míng 。qí shēng néng duǎn néng zhǎng ，néng róu néng gāng ，biàn huà qí yī ，bú zhǔ gù cháng 。zài gǔ mǎn gǔ ，zài kēng mǎn kēng 。tú què shǒu shén ，yǐ wù wéi liàng 。qí shēng huī chāo ，qí míng gāo míng 。shì gù guǐ shén shǒu qí yōu ，rì yuè xīng chén háng qí jì 。wú zhǐ zhī yú yǒu qióng ，liú zhī yú wú zhǐ 。zǐ yù lǜ zhī ér bú néng zhī yě ，wàng zhī ér bú néng jiàn yě ，zhú zhī ér bú néng jí yě 。tǎng rán lì yú sì xū zhī dào ，yǐ yú gǎo wú ér yín ：‘mù zhī qióng hū suǒ yù jiàn ，lì qū hū suǒ yù zhú ，wú jì bú jí ，yǐ fū ！’xíng chōng kōng xū ，nǎi zhì wěi shé 。rǔ wěi shé ，gù dài 。wú yòu zòu zhī yǐ wú dài zhī shēng ，diào zhī yǐ zì rán zhī mìng 。gù ruò hún zhú cóng shēng ，lín lè ér wú xíng ，bù huī ér bú yè ，yōu hūn ér wú shēng 。dòng yú wú fāng ，jū yú yǎo míng ，huò wèi zhī sǐ ，huò wèi zhī shēng ；huò wèi zhī shí ，huò wèi zhī róng 。háng liú sàn xǐ ，bú zhǔ cháng shēng 。shì yí zhī ，jī yú shèng rén 。shèng yě zhě ，dá yú qíng ér suí yú mìng yě 。tiān jī bú zhāng ér wǔ guān jiē bèi 。cǐ zhī wèi tiān lè ，wú yán ér xīn shuō 。gù yǒu yàn shì wéi zhī sòng yuē ：‘tīng zhī bú wén qí shēng ，shì zhī bú jiàn qí xíng ，chōng mǎn tiān dì ，bāo guǒ liù jí 。’rǔ yù tīng zhī ér wú jiē yān ，ér gù huò yě 。lè yě zhě ，shǐ yú jù ，jù gù suì ；wú yòu cì zhī yǐ dài ，dài gù dùn ；zú zhī yú huò ，huò gù yú ；yú gù dào ，dào kě zǎi ér yǔ zhī jù yě 。”

kǒng zǐ xī yóu yú wèi ，yán yuān wèn shī jīn yuē ：“yǐ fū zǐ zhī háng wéi xī rú ？”shī jīn yuē ：“xī hū ！ér fū zǐ qí qióng zāi ！”yán yuān yuē ：“hé yě ？”shī jīn yuē ：“fū chú gǒu zhī wèi chén yě ，shèng yǐ qiè yǎn ，jīn yǐ wén xiù ，shī zhù qí jiè yǐ jiāng zhī 。jí qí yǐ chén yě ，háng zhě jiàn qí shǒu jǐ ，sū zhě qǔ ér cuàn zhī ér yǐ 。jiāng fù qǔ ér shèng yǐ qiè yǎn ，jīn yǐ wén xiù ，yóu jū qǐn wò qí xià ，bǐ bú dé mèng ，bì qiě shù mī yān 。jīn ér fū zǐ yì qǔ xiān wáng yǐ chén chú gǒu ，jù dì zǐ yóu jū qǐn wò qí xià 。gù fá shù yú sòng ，xuē jì yú wèi ，qióng yú shāng zhōu ，shì fēi qí mèng xié ？wéi yú chén cài zhī jiān ，qī rì bú huǒ shí ，sǐ shēng xiàng yǔ lín ，shì fēi qí mī xié ？fū shuǐ háng mò rú yòng zhōu ，ér lù háng mò rú yòng chē 。yǐ zhōu zhī kě háng yú shuǐ yě ，ér qiú tuī zhī yú lù ，zé méi shì bú háng xún cháng 。gǔ jīn fēi shuǐ lù yǔ ？zhōu lǔ fēi zhōu chē yǔ ？jīn qí háng zhōu yú lǔ ，shì yóu tuī zhōu yú lù yě ！láo ér wú gōng ，shēn bì yǒu yāng 。bǐ wèi zhī fū wú fāng zhī chuán ，yīng wù ér bú qióng zhě yě 。qiě zǐ dú bú jiàn fū jú gāo zhě hū ？yǐn zhī zé fǔ ，shě zhī zé yǎng 。bǐ ，rén zhī suǒ yǐn ，fēi yǐn rén zhě yě 。gù fǔ yǎng ér bú dé zuì yú rén 。gù fū sān huáng wǔ dì zhī lǐ yì fǎ dù ，bú jīn yú tóng ér jīn yú zhì 。gù pì sān huáng wǔ dì zhī lǐ yì fǎ dù ，qí yóu jù lí jú yòu xié ！qí wèi xiàng fǎn ér jiē kě yú kǒu 。gù lǐ yì fǎ dù zhě ，yīng shí ér biàn zhě yě 。jīn qǔ yuán jū ér yī yǐ zhōu gōng zhī fú ，bǐ bì líng niè wǎn liè ，jìn qù ér hòu qiè 。guān gǔ jīn zhī yì ，yóu yuán jū zhī yì hū zhōu gōng yě 。gù xī shī bìng xīn ér pín qí lǐ ，qí lǐ zhī chǒu rén jiàn zhī ér měi zhī ，guī yì pěng xīn ér pín qí lǐ 。qí lǐ zhī fù rén jiàn zhī ，jiān bì mén ér bú chū ；pín rén jiàn zhī ，qiè qī zǐ ér qù zhī zǒu 。bǐ zhī pín měi ér bú zhī pín zhī suǒ yǐ měi 。xī hū ，ér fū zǐ qí qióng zāi ！”

kǒng zǐ háng nián wǔ shí yǒu yī ér bú wén dào ，nǎi nán zhī pèi jiàn lǎo dān 。lǎo dān yuē ：“zǐ lái hū ？wú wén zǐ ，běi fāng zhī xián zhě yě ！zǐ yì dé dào hū ？”kǒng zǐ yuē ：“wèi dé yě 。”lǎo zǐ yuē ：“zǐ è hū qiú zhī zāi ？”yuē ：“wú qiú zhī yú dù shù ，wǔ nián ér wèi dé yě 。”lǎo zǐ yuē ：“zǐ yòu è hū qiú zhī zāi ？”yuē ：“wú qiú zhī yú yīn yáng ，shí yǒu èr nián ér wèi dé yě 。”lǎo zǐ yuē ：“rán ，shǐ dào ér kě xiàn ，zé rén mò bú xiàn zhī yú qí jun1 ；shǐ dào ér kě jìn ，zé rén mò bú jìn zhī yú qí qīn ；shǐ dào ér kě yǐ gào rén ，zé rén mò bú gào qí xiōng dì ；shǐ dào ér kě yǐ yǔ rén ，zé rén mò bú yǔ qí zǐ sūn 。rán ér bú kě zhě ，wú tā yě ，zhōng wú zhǔ ér bú zhǐ ，wài wú zhèng ér bú háng 。yóu zhōng chū zhě ，bú shòu yú wài ，shèng rén bú chū ；yóu wài rù zhě ，wú zhǔ yú zhōng ，shèng rén bú yǐn 。míng ，gōng qì yě ，bú kě duō qǔ 。rén yì ，xiān wáng zhī qú lú yě ，zhǐ kě yǐ yī xiǔ ér bú

kě jiǔ chù 。gòu ér duō zé 。gǔ zhī zhì rén ，jiǎ dào yú rén ，tuō xiǔ yú yì ，yǐ yóu xiāo yáo zhī xū ，shí yú gǒu jiǎn zhī tián ，lì yú bú dài zhī pǔ 。xiāo yáo ，wú wéi yě ；gǒu jiǎn ，yì yǎng yě ；bú dài ，wú chū yě 。gǔ zhě wèi shì cǎi zhēn zhī yóu 。yǐ fù wéi shì zhě ，bú néng ràng lù ；yǐ xiǎn wéi shì zhě ，bú néng ràng míng 。qīn quán zhě ，bú néng yǔ rén bǐng ，cāo zhī zé lì ，shě zhī zé bēi ，ér yī wú suǒ jiàn ，yǐ kuī qí suǒ bú xiū zhě ，shì tiān zhī lù mín yě 。yuàn 、ēn 、qǔ 、yǔ 、jiàn 、jiāo 、shēng shā bā zhě ，zhèng zhī qì yě ，wéi xún dà biàn wú suǒ yān zhě wéi néng yòng zhī 。gù yuē ：zhèng zhě ，zhèng yě 。qí xīn yǐ wéi bú rán zhě ，tiān mén fú kāi yǐ 。”

kǒng zǐ jiàn lǎo dān ér yǔ rén yì 。lǎo dān yuē ：“fū bō kāng mī mù ，zé tiān dì sì fāng yì wèi yǐ ；wén méng zá fū ，zé tōng xī bú mèi yǐ 。fū rén yì cǎn rán ，nǎi fèn wú xīn ，luàn mò dà yān 。wú zǐ shǐ tiān xià wú shī qí pǔ ，wú zǐ yì fàng fēng ér dòng ，zǒng dé ér lì yǐ ！yòu xī jié rán ruò fù jiàn gǔ ér qiú wáng zǐ zhě xié ！fū hú bú rì yù ér bái ，wū bú rì qián ér hēi 。hēi bái zhī pǔ ，bú zú yǐ wéi biàn ；míng yù zhī guān ，bú zú yǐ wéi guǎng 。quán hé ，yú xiàng yǔ chù yú lù ，xiàng hǒu yǐ shī ，xiàng rú yǐ mò ，bú ruò xiàng wàng yú jiāng hú 。”

kǒng zǐ jiàn lǎo dān guī ，sān rì bú tán 。dì zǐ wèn yuē ：“fū zǐ jiàn lǎo dān ，yì jiāng hé guī zāi ？”kǒng zǐ yuē ：“wú nǎi jīn yú shì hū jiàn lóng 。lóng ，hé ér chéng tǐ ，sàn ér chéng zhāng ，chéng hū yún qì ér yǎng hū yīn yáng 。yǔ kǒu zhāng ér bú néng xié 。yǔ yòu hé guī lǎo dān zāi ？”zǐ gòng yuē ：“rán zé rén gù yǒu shī jū ér lóng jiàn ，léi shēng ér yuān mò ，fā dòng rú tiān dì zhě hū ？cì yì kě dé ér guān hū ？”suí yǐ kǒng zǐ shēng jiàn lǎo dān 。lǎo dān fāng jiāng jù táng ér yīng ，wēi yuē ：“yǔ nián yùn ér wǎng yǐ ，zǐ jiāng hé yǐ jiè wǒ hū ？”zǐ gòng yuē ：“fū sān huáng wǔ dì zhī zhì tiān xià bú tóng ，qí xì shēng míng yī yě 。ér xiān shēng dú yǐ wéi fēi shèng rén ，rú hé zāi ？”lǎo dān yuē ：“xiǎo zǐ shǎo jìn ！zǐ hé yǐ wèi bú tóng ？”duì yuē ：“yáo shòu shùn ，shùn shòu yǔ 。yǔ yòng lì ér tāng yòng bīng ，wén wáng shùn zhòu ér bú gǎn nì ，wǔ wáng nì zhòu ér bú kěn shùn ，gù yuē bú tóng 。”lǎo dān yuē ：“xiǎo zǐ shǎo jìn ，yú yǔ rǔ sān huáng wǔ dì zhī zhì tiān xià ：huáng dì zhī zhì tiān xià ，shǐ mín xīn yī 。mín yǒu qí qīn sǐ bú kū ér mín bú fēi yě 。yáo zhī zhì tiān xià ，shǐ mín xīn qīn 。mín yǒu wéi qí qīn shā qí shā ér mín bú fēi yě 。shùn zhī zhì tiān xià ，shǐ mín xīn jìng 。mín yùn fù shí yuè shēng zǐ ，zǐ shēng wǔ yuè ér néng yán ，bú zhì hū hái ér shǐ shuí ，zé rén shǐ yǒu yāo yǐ 。yǔ zhī zhì tiān xià ，shǐ mín xīn biàn ，rén yǒu xīn ér bīng yǒu shùn ，shā dào fēi shā rén 。zì wéi zhǒng ér ‘tiān xià ’ěr 。shì yǐ tiān xià dà hài ，rú mò jiē qǐ 。qí zuò shǐ yǒu lún ，ér jīn hū fù nǚ ，hé yán zāi ！yú yǔ rǔ ：sān huáng wǔ dì zhī zhì tiān xià ，míng yuē zhì zhī ，ér luàn mò shèn yān 。sān huáng zhī zhī ，shàng bèi rì yuè zhī míng ，xià kuí shān chuān zhī jīng ，zhōng duò sì shí zhī shī 。qí zhī cǎn yú lì chài zhī wěi ，xiān guī zhī shòu ，mò dé ān qí xìng mìng zhī qíng zhě ，ér yóu zì yǐ wéi shèng rén ，bú kě chǐ hū ？qí wú chǐ yě ！”zǐ gòng cù cù rán lì bú ān 。

kǒng zǐ wèi lǎo dān yuē ：“qiū zhì 《shī 》、《shū 》、《lǐ 》、《lè 》、《yì 》、《chūn qiū 》liù jīng ，zì yǐ wéi jiǔ yǐ ，shú zhī qí gù yǐ ，yǐ jiān zhě qī shí èr jun1 ，lùn xiān wáng zhī dào ér míng zhōu 、zhào zhī jì ，yī jun1 wú suǒ gōu yòng 。shèn yǐ ！fū rén zhī nán shuō yě ？dào zhī nán míng xié ？”lǎo zǐ yuē ：“xìng yǐ ，zǐ zhī bú yù zhì shì zhī jun1 ！fū liù jīng ，xiān wáng zhī chén jì yě ，qǐ qí suǒ yǐ jì zāi ！jīn zǐ zhī suǒ yán ，yóu jì yě 。fū jì ，lǚ zhī suǒ chū ，ér jì qǐ lǚ zāi ！fū bái yì zhī xiàng shì ，móu zǐ bú yùn ér fēng huà ；chóng ，xióng míng yú shàng fēng ，cí yīng yú xià fēng ér fēng huà 。lèi zì wéi cí xióng ，gù fēng huà 。xìng bú kě yì ，mìng bú kě biàn ，shí bú kě zhǐ ，dào bú kě yōng 。gǒu dé yú dào ，wú zì ér bú kě ；shī yān zhě ，wú zì ér kě 。”kǒng zǐ bú chū sān yuè ，fù jiàn ，yuē ：“qiū dé zhī yǐ 。wū què rú ，

yú fù mò ，xì yào zhě huà ，yǒu dì ér xiōng tí 。jiǔ yǐ ，fū qiū bú yǔ huà wéi rén ！bú yǔ huà wéi rén ，ān néng huà rén 。”lǎo zǐ yuē ：“kě ，qiū dé zhī yǐ ！